Javascript là gì? Cách nhúng Javascript lên website

​JavaScript là một ngôn ngữ lập trình thông dịch với khả năng hướng đến đối tượng. Là một trong 3 ngôn ngữ chính trong lập trình web và có mối liên hệ lẫn nhau để xây dựng một website sống động, chuyên nghiệp:

• HTML: Hỗ trợ trong việc xây dựng layout, thêm nội dung dễ dàng trên website.
• CSS: Hỗ trợ việc định dạng thiết kế, bố cục, style, màu sắc,…
• JavaScript: Tạo nên những nội dung “động” trên website. Cùng tìm hiểu rõ hơn ở phần dưới đây.

JavaScript là gì?

JavaScript (JS) là một loại ngôn ngữ kịch bản với khả năng hướng đối tượng và được sử dụng phổ biến để phát triển website, phát triển các trò chơi, tạo ứng dụng di động,… Lần đầu được biết đến với tên LiveScript. Sau đó, Netscape đã đổi tên chúng thành JavaScript.

JavaScript cho phép bạn thêm động nội dung HTML vào DOM, tạo khai báo kiểu động, tìm nạp nội dung từ một web khác,… Từ đây, JavaScript có khả năng biến các trang web HTML tĩnh trở thành các website tương tác bằng cách tự động cập nhật nội dung, xác thực dữ liệu biểu mẫu, hình ảnh động và rất nhiều thứ khác nữa trên trang web... giúp website trở nên sống động hơn.

JavaScript đóng vai trò như một phần của trang web, thực thi cho phép Client-Side Script từ phía người dùng cũng như phía máy chủ (Nodejs) tạo ra các trang web động.

Một điều cần lưu ý, JavaScript là ngôn ngữ lập trình nhẹ và không chính thức bởi nó thiếu các tính năng quan trọng. Bởi chính những sự tiện ích và hiệu quả mà Javascript mang đã giúp ngày càng nhiều các lập trình viên lựa chọn và tin dùng.

​Cách thức hoạt động của JavaScript

JS được nhúng vào một trang web hoặc nếu không nhúng, nó sẽ được đưa vào tệp .js riêng. JavaScript là ngôn ngữ phía máy khách “Client-Side”, chúng được tải xuống máy tính của khách truy cập trang web, sau đó được xử lý (JavaScript không phải là ngôn ngữ phía máy chủ “Server” và không xử lý trên máy chủ “Server” rồi chuyển kết quả đến khách truy cập).

Tầm quan trọng của ngôn ngữ kịch bản JavaScript

Ngôn ngữ lập trình JavaScript khá linh hoạt, không có bất kỳ website nào không sử dụng ngôn ngữ này hoặc các khuôn khổ dựa trên nó. Có thể khẳng định, JavaScript là một phần không thể thiếu của chức năng website. Vì thế, tất cả các trình duyệt web đều đính kèm các công cụ tích hợp có thể hiển thị JavaScript.

Cụ thể hơn, các lệnh JavaScript có thể được nhập trực tiếp vào một tài liệu HTML và các trình duyệt web có thể hiểu chúng. Nhờ đó, khi sử dụng ngôn ngữ này, bạn sẽ tối ưu thời gian và công sức khi không cần phải tải xuống bất kỳ chương trình hoặc biên dịch bổ sung nào.

Các công cụ chỉnh sửa JavaScript

Các nhà cung cấp khác nhau có cho ra mắt một vài công cụ chỉnh sửa JavaScript rất hay để hỗ trợ và tối ưu hơn những tính năng của JavaScript. Sau đây là ba công cụ phổ biến:

1. Microsoft FrontPage - Microsoft đã phát triển FrontPage, một trình soạn thảo HTML phổ biến. Theo đó, FrontPage cung cấp cho các nhà phát triển web một số công cụ JavaScript để hỗ trợ việc tạo các trang web có tính tương tác.

2. Macromedia Dreamweaver MX: Trình biên tập HTML, CSS và JavaScript phổ biến hàng đầu trong các phần mềm thiết kế website. Trình này cung cấp một vài thành phần JavaScript được tạo sẵn tiện dụng, tích hợp tốt với cơ sở dữ liệu cũng như tuân theo các tiêu chuẩn mới XHTML và XML.

3. Macromedia Homesite5: Trình soạn thảo HTML và JavaScript được yêu thích từ Macromedia hỗ trợ việc quản lí hiệu quả các trang website cá nhân.

4. Notepad++: Trình soạn thảo văn bản, mã nguồn cho Microsoft Windows, có thể editor JavaScript nhẹ nhàng và nhanh chóng.

Một số ví dụ điển hình về các công việc được hỗ trợ bởi JavaScript

JavaScript với một số tính năng lập trình phổ biến hỗ trợ bạn đáng kể trong việc thực hiện nhiều công việc hữu ích chẳng hạn:

1. Sửa đổi CSS

2. Xác thực dữ liệu

3. Hiển thị thông báo bật lên

4. Thêm nội dung bổ sung vào trang

5. Xử lý các sự kiện của phần tử HTML

6. Thêm tính tương tác vào các website

7. Trình đơn thả xuống nhấp để hiển thị

8. Thay đổi màu sắc của các phần tử trên website

9. Tự động hóa các qui trình mà người dùng phải thực thi từng bước

10. Yêu cầu hình ảnh tự tạo hoạt ảnh, ảnh chuyển qua dạng trình chiếu

11. Tạo website, trò chơi, phát triển các ứng dụng di dộng (Smart phone, Tablet),…

Các ưu điểm và hạn chế của JavaScript

JS khá tối ưu và quan trọng trong khi xây dựng website, tuy nhiên nó cũng sẽ có những mặt nổi trội và hạn chế riêng.

Một số ưu điểm của JavaScript:

• Chương trình rất dễ học.
• Những lỗi Javascript rất dễ để phát hiện, từ đó giúp bạn sửa lỗi một cách nhanh chóng hơn. 
• Những trình duyệt web có thể dịch thông qua HTML mà không cần sử dụng đến một compiler.
• JS có thể hoạt động ở trên nhiều nền tảng và các trình duyệt web khác nhau.
• Được các chuyên gia đánh giá là một loại ngôn ngữ lập trình nhẹ và nhanh hơn nhiều so với các ngôn ngữ lập trình khác. 
• JS còn có thể được gắn trên một số các element hoặc những events của các trang web. 
• Những website có sử dụng JS thì chúng sẽ giúp cho trang web đó có sự tương tác cũng như tăng thêm nhiều trải nghiệm mới cho người dùng. 
• Người dùng cũng có thể tận dụng JS với mục đích là để kiểm tra những input thay vì cách kiểm tra thủ công thông qua hoạt động truy xuất database. 
• Giao diện của ứng dụng phong phú với nhiều thành phần như Drag and Drop, Slider để cung cấp đến cho người dùng một Rich Interface (giao diện giàu tính năng). 
• Giúp thao tác với người dùng phía Client và tách biệt giữa các Client với nhau. 

Nhược điểm của JavaScript

Bên trên là thông tin tóm tắt về sáu ưu điểm rõ nhất của JavaScript. Tuy có nhiều điểm mạnh những JS cũng có những mặt hạn chế nhất định, chẳng hạn:

• JS Code Snippet khá lớn. 
• JS dễ bị các hacker và scammer khai thác hơn. 
• JS cũng không có khả năng đa luồng hoặc đa dạng xử lý. 
• Có thể được dùng để thực thi những mã độc ở trên máy tính của người sử dụng. 
• Những thiết bị khác nhau có thể sẽ thực hiện JS khác nhau, từ đó dẫn đến sự không đồng nhất. 
• Vì tính bảo mật và an toàn nên các Client-Side Javascript sẽ không cho phép đọc hoặc ghi các file. 
• JS không được hỗ trợ khi bạn sử dụng ở trong tình trạng thiết bị được kết nối mạng. 

Hướng dẫn cách viết chương trình Javascript

Đối với dân lập trình, thì việc viết một chương trình JavaScript tương đối dễ dàng. Thế nhưng, đối với người mới thì việc viết một chương trình ở trên JS còn khá lạ. Bạn có thể viết chương trình với các bước hướng dẫn như sau:

Cặp thẻ mở và thẻ đóng

Tất cả những đoạn mã JS đều sẽ được đặt ở trong cặp thẻ đóng và mở <script></script>. Một ví dụ cụ thể dễ hiểu như sau:

<script language=”javascript”>
    alert(“Hello World!”);
</script>

Đặt thẻ Script ở đâu

Trong JS, chúng ta có 3 cách để đặt thẻ Script phổ biến như:

• Internal: Viết ở trong file HTML hiện tại;
• External: Viết ra một file JS khác và tiếp tục import vào;
• Inline: Viết trực tiếp ở trong các thẻ HTML;

Có 3 cách đặt thẻ script thường được sử dụng như dưới đây:

• Với Internal, thông thường thẻ Script sẽ được đặt ở trong thẻ <head>, tuy nhiên bạn cũng có thể đặt ở bất kỳ chỗ nào. Yêu cầu duy nhất là phải có chứa đầy đủ mở và đóng thẻ <script></script>. Bằng cách này, bạn có thể đặt phần head ở trong file HTML hiện có của mình. 
• Đối với External, bạn sẽ viết được các đoạn mã Javascript ra trong một file mới. Sau đó, bạn lưu phần mở rộng này với đuôi .js. Kế đến, bán ẽ sử dụng thẻ Script để import file vào. Bạn không cần đến thẻ đóng </script> vì trong file test.js đã có sự hiện diện của đuôi js. Vì vậy, trình duyệt sẽ tự động nhận dạng được đây là một file có chứa những mã Javascript. 
• Đối với Inline, cách sẽ sẽ cho phép bạn viết trực tiếp các đoạn mã JS vào bên trong thẻ HTML một cách nhanh chóng.

Viết chương trình JavaScript

Thực ra, để viết một chương trình JS cũng tương đối đơn giản. BẮC VIỆT sẽ hướng dẫn bạn cách viết chương trình đơn giản như sau:
Bước 1: Bạn tạo 1 file index.html vào bất cứ vị trí nào ở trên máy tính, miễn là chúng có phần mở rộng .html. Sau đó, bạn viết một đoạn mã như hình sau: 

Đoạn mã viết chương trình

Bước 2: Bạn có thể viết mã chương trình Javascript khi click chuột vào button với id=“clickme”.

Đoạn mã minh họa

Chỉ với những bước đơn giản trên là bạn đã có thể hoàn tất viết một chương trình JS đầu tiên của mình. 

Hướng dẫn cách nhúng JS lên website

Để có thể nhúng một chuỗi code JS lên trang web thì bạn chỉ cần gắn tag <script> là được. Cụ thể:

<script type=”text/javascript”>
Your JavaScript code
</script>

Một quy tắc cơ bản là bạn nên gắn JS ở trong tà <header> cho website. Trừ khi mà bạn muốn JS thực thi ở một thời điểm nhất định nào đó hoặc một yếu tố cụ thể của trang web. 
Ngoài ra, bạn cũng có thể lưu lại code JS ở dưới dạng một file riêng. Và mỗi khi bạn cần khi sử dụng web thì bạn có thể mở file này lên. Cụ thể, bạn có thể thêm JS vào HTML một cách trực tiếp hoặc chèn JS trong HTML thông qua một file độc lập khác. 

Lời kết

BẮC VIỆT vừa chia sẻ với bạn những thông tin cơ bản nhất về ngôn ngữ JavaScript, cách thức hoạt động, các tính năng, những điểm mạnh và hạn chế của chúng... Nếu bạn cảm thấy yêu thích và muốn nghiên cứu sâu hơn cấu trúc, cách viết chương trình,… hãy bình luận dưới đây những kiến thức mà bạn muốn biết nhé!